ANKARA – Kürt Enstitüsü Başkanı Sami Tan, 15 Mayıs Kürt Dil Bayramı dolayısıyla Kürtçe üzerinde süren baskılar, dile dönük yaklaşım ile kullanımının yanı sıra yeni neslin anadilini öğrenme oranına ilişkin değerlendirmelerde bulundu.
Kürt toplumu gibi dili Kürtçenin de bugün Türkiye’de statüsüz olduğunu dile getiren Tan, devletin Kürtçe’ye geleneksel bir dil ya da lehçe gibi yaklaştığını belirtti. Buna dayanak olarak hem TRT Kurdî’de hem üniversitelerin Kürt dili bölümlerinde Kürtçenin “yaşayan diller” içerisinde adlandırılmasını gösteren Tan, bunun aslında “hala öldüremediğimiz diller manasına” geldiğini ifade etti.
‘BU SEÇİMDE KÜRTÇEYE BULAŞMAYACAKLAR’
Kürtçenin iktidar partisi olan AKP tarafında bir dönem seçim afişlerinde kullanıldığını hatırlatan Tan, “Kürtçeyi seçim afişlerinde kullanmaya çalıştılar ama kullanırken büyük oranda bilmedikleri için rezil ettikleri durumlar oldu. Ama bu süreçte özellikle OHAL’in ilanı ve MHP ile girilen milliyetçi, inkarcı mantık yeniden zuhur ettiği için Kürtçeye bulaşmayacaklar. Şu anda sadece HDP seçim çalışmalarında Kürtçeyi kullanıyor diğerleri kullanmıyorlar” diye konuştu.
‘CİN ŞİŞEDEN ÇIKTI!’
Kürt dil bilimci Tan, özellikle bölgedeki birçok okulda panolara “Kürtçe konuşmayacağım” şeklinde uyarılar asılarak Kürt öğrencilere anadilleri olan Kürtçenin tamamen yasaklandığına da dikkat çekti.
Tan, Türkiye toplumunun Kürt diline yaklaşımını ise şu sözlerle ifade etti: “Bu toplum unutmak istediği şeyi unutuyor. Yıllarca ‘Bu ülkede bir Ermeni katliamı olmadı’ veya ‘Kürtler olmadı, yok’ dedi. Yani devlet ve egemenler öyle istediği için toplum da unutmuş gibi yapıyor. Ama bu ne kadar başarılabilir? Bir kere cin şişeden çıktı artık. ”
‘OKUR-YAZARLIK ARTARKEN, KONUŞMA ORANI DÜŞÜYOR’
Tan, devletin Kürt dili üzerinde baskılarının yanı sıra Kürtlerin kendi anadilleri üzerinde uyguladığını belirttiği oto-asimilasyon üzerinde de durdu. Tan bu durumu şöyle açıkladı: “90 yıllık bir Kürt inkarı ve asimilasyon politikaları hatta zaman zaman şiddeti içeren, öldürmelere varan bir baskılar Kürt toplumunun Kürtçeye olan güvensizliğini arttırdı. Toplumun iradesini kırmaya dönük yapılan uygulamalar kısmi sonuç verdi. Bu nasıl bir sonuç çıkardı? Toplumdaki yeni nesil yavaş yavaş dilden kopuyor, özellikle insanların kendi çocukları ile bu dili konuşmamaları, bir nesil sonra daha net kopuşu getiriyor. Her ne kadar politik süreçle bunu değiştirme çabası olsa da, bu çabalar örgütlü ve toplumsal olmaktan çok daha bireysel kalıyor. Bu anlamda oto-asimilasyon önemli bir yol almıştır. Toplumun özellikle sosyolinguistik olarak baktığımızda Kürtçedeki okur-yazarlık oranı arttıkça konuşma oranı düşüyor. Bu da oto-asimilasyonun neden olduğu bir durumdur.”
‘DİL ADACIKLARI OLUŞTURULMALI’
Bunun önüne geçilip, Kürtçenin korunmasının önemi üzerinde duran Tan, bunun için de her şeyden önce topluma ve mücadeleye bir bütün olarak bakmak gerekliliğini vurguladı. Sadece dil konusunda verilecek mücadelenin çok gelişme göstermeyebileceğini belirten Tan, “Bu yüzden toplumun her alanında mücadele ve kendini var etme, kimliğini anlamak, demokratik bilinci elde etmek suretiyle bu başarılabilir. Yani önce dil adacıkları oluşturulmalıdır. Tabi bunun için de örgütlü mücadele etmek gerekir. Bu işin sorumluluğu tabi ki daha çok politik olarak bilinçlenmiş insanların omzuna düşüyor. Diğer alanlarda öncülük ettikleri gibi dil alanında da topluma öncülük etmeleri gerekmektedir” diye konuştu.
